POLİKLİNİĞİMİZDE UYGULANAN RADYOGRAFİ ÇEŞİTLERİ

PERİAPİKAL RÖNTGEN (PERİAPİKAL RADYOGRAFİ)

Özellik: Sadece bir veya birkaç komşu dişi gösteren küçük, detaylı bir görüntüleme yöntemidir. Film veya sensör, ağız içerisine yerleştirilir.

Ne Gösterir: Dişin tüm kronunu (dişin görünür kısmı), kökünü ve kökün ucunda (periapikal) ve çevresindeki kemiğe kadar tüm yapıyı, yani dişin çevresindeki dokuyu (periodonsiyum) en net haliyle gösterir.

Ne İçin Kullanılır: Tek bir diş veya bir bölgedeki bir veya birkaç dişe spesifik bir sorun teşhis etmek (diş çürüğü derinliği, kök ucu iltihabı, kanal tedavisi başarısı) için kullanılır.

PANORAMİK RÖNTGEN (PANORAMİK RADYOGRAFİ)

Özellik: Ağız dışı görüntüleme yöntemidir. Cihaz hastanın başının etrafında 180 derece döner.

Ne Gösterir: Tüm dişleri, çene kemiğini ve çevre anatomik yapıları tek bir filmde sunar. Çene kemiklerinin genel sağlığı, gömülü yirmi yaş dişleri, sinüsler ve çene eklemleri hakkında bilgi verir.

Ne İçin Kullanılır: Geniş bir alanda sorun taraması, ortodontik veya büyük protez/implant tedavileri öncesinde genel planlama yapmak için idealdir. Detay çözünürlüğü periapikal röntgene göre düşüktür.

DENTAL TOMOGRAFİ (CBCT - KONİK IŞINLI BT)

Özellik: Ağız dışı 3 boyutlu (3D) görüntüleme yöntemidir. Dönen koni şeklinde bir ışın hüzmesi yayar.

Ne Gösterir: Dişlerin, çene kemiğinin, sinir kanallarının ve anatomik yapıların gerçek boyutlarını ve hacmini gösteren kesitli görüntüler sunar. Kemik kalınlığı, uzunluğu ve genişliği milimetrik olarak ölçülebilir.

Ne İçin Kullanılır: Diğer iki yöntemle elde edilemeyen üçüncü boyutlu (gerçek) bilgileri sağlar. Özellikle karmaşık implant operasyonları, kemik greftleme (kemik ekleme) planlamaları ve gömülü dişlerin cerrahi planlamaları için vazgeçilmezdir. En yüksek radyasyon dozu bu yöntemde olduğu için, genellikle sadece gerekli olduğunda başvurulur.

GENEL BİLGİLER

Hastaların Kabulü ve Ön Hazırlık

  • Kliniğimizde uyguladığımız kapsamlı muayene esnasında; genel sağlık durumunuz ile ve varsa sürekli kullandığınız ilaçlarla ilgili bilgi alınır, genel ağız muayeneniz yapılır, tedaviden beklentileriniz değerlendirilir ve teşhis amaçlı röntgen tetkiki istenebilir.
  • Tıp birimlerini ilgilendiren sağlık sorunlarınız, sürekli kullandığınız ilaçlar, alerji durumunuz, diş hekiminin kullanacağı ilaç ile ilgili (örn: hamilelik) özel durumlarınızı ve daha önce geçirdiğiniz önemli rahatsızlıklar hakkında eksiksiz bilgilendirmeniz sağlığınız açısından son derece önemlidir.
  • Örneğin alerjik bir bünyeniz var ise yönlendireceğimiz bölümlerde anestezi yapılmadan önce test yaptırmanız gerekebilir. Ya da kan sulandırıcı amaçlı aspirin kullanıyorsanız hekiminize danışarak cerrahi müdahale öncesi ilacı kesmeniz gerekebilir.
  • Diğer sağlık sorunlarınızın olması veya ilaç kullanıyor olmanız diş tedavinize engel bir durum yaratmaz. Aksine diş hekiminizin bunu bilmesi, size en güvenli ve en konforlu tedaviyi planlamasına olanak sağlar. Bu durumlarda, diğer tıp birimleri ile konsültasyonlar veya ilave müdahaleler gerekebilir. Bu süreçler hakkında sizi bilgilendiririz.
  • Ayrıca dental fobiniz (diş hekimi korkunuz) veya hassasiyetiniz varsa, bunu bizimle paylaşmaktan çekinmeyiniz. Bu sayede, endişelerinizi giderecek ve sizin için daha konforlu bir ortam sağlayacak (sedasyon, genel anestezi vb.) ilave müdahaleler gerekebilir. Bu durumda, ilgili hekimlerimiz ve anestezi uzmanlarımızla konsültasyonlar planlanır.
  • Ağız ve diş sağlığı tedavisi kişiye özeldir. Sizin için en doğru ve en güvenli tedavi planını oluşturmak, bizim öncelikli hedefimizdir.
  • Röntgen çekimi için bölüme müracaat eden hastanın Kaydı ve istem gereksinimleri Sistem Sağlık Bilgi Yönetim Sistemi (SBYS) üzerinden kontrol edilir.
  • Belge ve/veya bilgilerinde hata veya eksiklik olan hastalar Kayıt veya istemi yapan bölüm/birim ile iletişime geçmeleri için yönlendirilir.
  • Müracaat eden hastaların kimlik doğrulaması ve teyidi yapılır.
  • Hastalara yapılacak işlemler anlatılır, gereksinimleri hakkında sorular sorulur ve hastanın röntgen çekimi için uygunluğu gözden geçirilir (hamilelik vb.).
  • Öncelik verilmesi uygun görülen hasta grubuna öncelik verilir.
  • Hastalardan çekim için gerekli Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Hasta Bilgilendirme ve Rıza Belgesi alınır.
  • Çekim öncesi hastanın üzerindeki metal eşyaları ve takıları (kolye, küpe, toka, toplu iğne gibi) çıkartması sağlanır.
  • Hastalara ait özel eşyalar kilitli dolapta muhafaza edilir.
  • Hastalara röntgen çekimi esnasında giymeleri için Kurşun Koruyucu Ekipman (önlük vb.) verilir ve hastanın giymesi istenir.

Randevu Verme Süreci

  • Röntgen tetkikleri ve (DVT) Dental Volumetrik Tomografi görüntüleri çekildikten sonra, randevu sistemi uygulanmamaktadır.
  • Çocuk hastalar, Engelli hastalar ve acil hastalara randevu önceliği verilir.

Sonuçların Verilme Süreci

  • Röntgen tetkikleri sonuçları hasta üzerine kaydedilerek anında (SBYS) Sağlık Bilgi Yönetim Sistemine PACS sistemi ile gönderilir.
  • Hasta/yakınlarına sonucun ilgili poliklinikte ve serviste hekimi tarafından görülebileceği konusunda bilgi verilir.
  • Hastaların görüntüleme tetkikleri ilgili hekimi tarafından kontrol edilir.
  • Uygun olmayan tetkikler hekim radyoloji istemi ile tekrarlanır.

Görüntüleme Süreci

  • Hasta, çekim gereksinimleri ilgili hekimlerin istemi ve uygun görülen tetkik üzerinde SBYS üzerinden kayıt yapılarak görüntülenir.
  • İstemi bulunulan hastalar işlem sırasına göre çekim yapılmak üzere birime çağırılır.
  • Hastalara çekimin nasıl yapılacağı ve çekilme ile ilgili bilgilendirmeler yapılır.
  • Kayıt ve tüm hazırlıkları tamamlanan hastalar için materyaller (kurşun önlük, tiroid koruyucu) hasta güvenliği için kullanılır. Radyoloji (KKE) Kişisel koruyucu Ekipmanlar Kullanım Talimatına (Kurşun önleyici Önlük ve Tiroid Koruyucu) göre giydirilmek üzere çekim odasına alınır.
  • Uygun ve kalibrasyonlu cihazlar kullanılarak, hasta ve çalışan güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde, olası hareketli ve kalıcı olmayan, takma/çıkarma yapay organ ve takı gibi materyalleri çıkarması sağlanır. Uygun ortamda saklanır.
  • Hastalara uygun pozisyon verilir ve gerekli uyarılar yapılarak çekim işlemi gerçekleştirilir.
  • Radyografi işlemi sonlandırıldıktan sonra kullanılan Radyoloji (KKE) Kişisel koruyucu Ekipmanlar (Kurşun önleyici Önlük ve Tiroid Koruyucu) dezenfekte edilerek katlanmadan uygun bir şekilde kaldırılır. Koruyucu materyallerin (kurşun önlük, tiroid koruyucu) katlanmamasına dikkat edilir.
  • Koruyucu materyallerin kullanımında ve saklanmasında; çatlamaya, katlamaya ve delinmeye karşı kullanım ömrü, muhafazası ve temizliği esnasında azami dikkat gösterilir. Şüpheye düşülen durumlarda, kullanılmaz, radyoloji Hizmetleri Sorumlu hekimine bilgi verilir.
  • İşlem bitiminde bu materyallerin gerekli hassasiyeti gösterilerek temizliği yapılır. Kullanımdan önce mutlaka gerekli kontrolleri yapılır. Hastanın durumu (hamilelik vb.) gereğince desteğe ihtiyaç olan koruyucu materyal uygun şekilde kullanılır.
  • Koruyucu materyaller (kurşun önlük, tiroid koruyucu) yılda bir kontrol edilir, kontrol sonuçları kayıt altına alınır.

Hastaların Ve Yakınlarının Radyasyondan Korunması

  • Hastalar için çekim yapılan ünitelerde yeterli sayı ve ebatta koruyucu ekipman (tiroid koruyucu, kurşun önlük) bulundurulur.
  • Görüntüleme işlemi yapılan tüm hastaların (KKE) Kişisel koruyucu ekipmanları kullanması sağlanır.
  • Gebe ve gebelik şüphesi bulunan kişiler yazılı ve sözlü olarak uyarılır. Gebe ve gebelik şüphesi bulunan kişiler için bebeği koruyucu önlemler alınır.

Çalışanların Radyasyondan Korunması Ve Koruyucu Ekipman Kullanımına Yönelik Uygulamalar

  • Radyoloji Bölümü Radyasyon Güvenliği Prosedürüne uygun çalışılır.
  • Radyasyon güvenliği konusunda çalışanlara Radyoloji Hizmetleri Sorumlu hekimi tarafından düzenli eğitimler verilir.
  • Çalışanların 3 ayda bir dozimetre takibi (NÜKLEER) Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından yapılır ve ilgili Radyasyon Güvenliği Ekibi denetiminde sorumluya raporlanır. Kullanılan kişisel dozimetrelerin (OSL, TLD, vb.) Radyasyon Güvenliği Komitesi toplantılarında da, personelin sağlık taramaları ve dozimetre sonuçları takip edilir. Radyasyon dozları dönemsel ve yıllık olarak yasal sınırlarla kıyaslanır.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Röntgen ne işe yarar?

  • Günümüzde artık tıp insanlarının vazgeçilmez tanı metodudur.
  • En sık kullanılan tanı metodur.
  • Röntgen ışınları; doktorun elinin, hastaya dokunmadan, ellemeden onu rahatsız etmeden tanıya katkıda bulunan mucize ışınlarıdır.
  • Travmalara maruz kalındığında, kırıklarda, patolojilerin boyutlarını ve pozisyonunu, gömülü dişlerde, dişlerin çene kemiği içinde pozisyonlarını değerlendirmede,
  • Ağız içinde klinik olarak değerlendiremediğimiz durumlarda, Çene kemiklerinin içine görmemiz gereken durumlarda başvurduğumuz vazgeçilmez bir yöntemdir.
  • Diş röntgen filmi çektirmeden dişinize ve diş etinize ait tüm sorunları gözle görmek her zaman mümkün değildir.
  • Pek çok sorun (dişlerin ara yüzlerinde gizlenmiş çürükler, diş eti hastalığına bağlı kemik kayıpları, diş köklerindeki ve çevrelerindeki iltihaplar gibi) sadece bir diş röntgen filmi alınarak saptanabilir.
  • Tek seferde tüm ağızdan 12-14 tane diş röntgeni alınmasında bir sakınca bulunmamaktadır.

Ne zaman röntgen almaya ihtiyaç duyuyorsunuz?

  • Tanı ve teşhis amaçlı
  • Tedaviler süresince,
  • Tedaviler sonrasında kontrol amaçlı
  • Takip amaçlı belli periyotlarda lezyonları izlemek için

Diş hekimliği radyolojisinde alınan filmlerin lösemi yada tiroid kanseri oluşturma riski var mıdır?

LÖSEMİ hastalarının, direkt olarak ışınlanan tanı metotları dokuların miktarı ve doz ile ilişkilidir.

Dental radyografi uygulamalarında ışınlanan maxilla ve mandibula sahaları, aktif kemik iliğinin çok küçük bir kısmını içerir.

Sonuç olarak hastadan alınan periapikal filmlere bağlı olarak lösemi oluşması için yaklaşık olarak 2000-8000 arası periapikal film çekilmesi gerekir.

Radyasyon sonucu oluşan kanserlerin en yüksek oranına sahip olan dokulardan birisidir Tiroid bezi dental radyografik işlemler sırasında primer ışın demeti ile ışınlanmamasına rağmen, tiroit radyasyon ekspojuru oluşur.

Dental radyolojisinde, tiroit bezinin x-ışını demetinin yakın olması nedeniyle bu bezin aldığı radyasyon konusunda ciddi şüpheler vardır.

Dişhekimliği radyolojisi uygulamalarında tiroit dozu sanıldığı kadar yüksek değildir.

Dişhekimliği radyolojisinde tiroit bezinin aldığı doz, medikal radyolojideki (tüm vücut tomografisi, mamografi vs.) uygulamalarda aldığı radyasyon dozunun % 1'i kadardır.

Dişhekimliği radyolojisinde tiroit bezini korumak için boyuna kurşun önlükle beraber kurşun yakalıkta giydirilmelidir.

Hastanın giydiği kurşun önlük radyasyon dozunu ne kadar azaltır?

  • Hastaya standart 0.5 mm kalınlığında kurşun önlük giydirildiğinde, hastanın aldığı radyasyon miktarı % 95 oranında azalır.

Ağzımda meydana gelen kanama, koku, uyuşma, yanma gibi değişiklikler vücudumdaki hastalıkların belirtisi olabilir mi?

  • Evet, olabilir. Bu nedenle, yakınmalarınızın ağız ve diş kaynaklı mı, yoksa vücudunuzdaki düzensizlikler nedeniyle mi oluştuğunu belirlemek üzere mutlaka diş hekiminize başvurmanız gereklidir.

Hamilelik döneminde diş filmi çektirebilir miyim?

  • Gerekmedikçe diş sorunları için röntgen çektirmekten kaçınılmalıdır. Eğer gerekliyse kurşun önlük giyilerek çekilmelidir.

Ne kadar sıklıkta dişlerimi muayene ettirmem gerekir?

  • Diş hastalıkları ve diş sağlığının korunması açısından erken tanı çok önemlidir. Düzenli şekilde fırçalanan dişlerin ağrımaması, problem olmadığı anlamına gelmiyor Bu nedenle yılda en az iki kez diş hekimine muayene olunması önerilir.

Ağız içi ve ağız dışı tüm radyografi uygulamalarında tiroid koruyucu kullanılabilir mi?

  • Tiroid koruyucularının kullanılması oldukça önemlidir ancak ortodontik amaçla çekilen sefalometrik filmler ile rutin kullanımda olan panoramik grafilerin çekimi sırasında kurşun boyunluğun kullanılması, görüntüyü kapatması nedeni ile uygun değildir.

Hastalar için önemli hususlar

  • Polikliniğimizde kayıt ve muayene işlemleri Hafta içi 09.00-19.00 ve Hafta sonu Cumartesi 09.00-18.00 saatleri arasındadır.
  • Röntgen çekimi için mutlaka ilgili hekim tarafından imzalanmış Hasta Rıza Belgesi gereklidir. Bu belge olmadan röntgen çekimi yapılmaz.
  • Radyasyon zararlarından korunmak için, hamile olan veya hamilelik olasılığı bulunan hastaların hekimleri ve radyasyon görevlilerini mutlaka uyarması gereklidir. Ayrıca refakatçilerin de Röntgen Bölümüne girmeleri yasaktır.
  • Polikliniğimize mümkün olduğunca, küpe, kolye, toka, toplu / çengelli iğne vb. metal aksesuarlarınızla gelmemeye gayret ediniz.
  • Aksi halde röntgen çekimi öncesi her türlü takı ile, ağızda bulunan ve takıp çıkarılabilen her türlü protezinizi çıkartınız. Bunları tanımadığınız kimselere emanet etmeyiniz.
  • İstenmeyen veya elde olmayan nedenlerle film kalitesi yetersiz olursa, tarafımızdan en kısa zamanda tekrar edilir
  • Her türlü bilgi almak için Danışma' ya müracaat edebilirsiniz.

Anne adayları için;

  • Anne adayı doktoruna hamile olduğunu veya olma olasılığı bulunduğunu mutlaka bildirmelidir. (Doktorunuzdan x-ray onay belgesi alması gerekmektedir.)
  • Tüm tanı ve tedavi yöntemlerinde olduğu gibi röntgen filmlerinin de potansiyel yarar ve zararları mevcuttur. Hekim tarafından potansiyel yarar ve zarar analizi yapılarak röntgen filmi çekilmesinin gerekliliğine karar verilmelidir.
  • Hamilelikte röntgen ışınları güvenli olarak kabul edilse bile gereksiz yere ışın almamak için film çekilirken karın bölgesi üzerine koruyucu kurşun gömlek konulması gerekmekte,
  • Anne adayının TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) başvurması durumunda fetusun alacağı radyasyon dozu kurum tarafından hesaplanır.